2_1_56 వచనం వోలం - వసంత

వచనం

మఱియు నాస్తిక్యం బనృతంబు ప్రమాదం బాలస్యం బనర్థజ్ఞులతోడి చింతనంబు క్రోధంబు దీర్ఘచింత దీర్ఘ
సూత్ర్తత యెఱుకగలవారి నెఱుంగమి యర్థంబుల యందనర్థకచింత నిశ్చిత కార్యంబులు సేయమి మంత్రంబుల
రక్షింపమి శుభంబులఁ బ్రయోగింపమి విషయంబులం దగులుట యనంబరఁగిన పదునాలుఁగు
రాజదోషంబులఁ బరిహరింతె యని యడిగిన నారదునకు ధర్మరా జిట్లనియె.

(నాస్తికత, అబద్ధమాడటం, ఏమరుపాటు, సోమరితనం, తెలివితక్కువవాళ్లతో కార్యాలోచన చేయటం, కోపం, ఎక్కువకాలం చింతించటం, చేయవలసిన పనిగురించి ఎక్కువకాలం ఆలోచించటం, ఆలస్యంగా చేయటం, జ్ఢానులను గుర్తించకపోవటం, ప్రయోజనకరమైన విషయాల్లో ప్రయోజనం లేని ఆలోచనలు చేయటం, నిర్ణయించిన పనులు చేయకపోవటం, రహస్యాలు కాపాడుకోలేకపోవటం, శుభకార్యాలు చేయకపోవటం, ఇంద్రియలోలత్వం - అనే పదునాలుగు రాజదోషాలను విడిచిపెట్టావు కదా అన్న నారదుడితో ధర్మరాజు ఇలా అన్నాడు)

2_1_55 తేటగీతి వోలం - వసంత

తేటగీతి

కడిఁది రిపులపైఁ బోవంగఁ గడఁగి యున్న
నీకు ముందఱఁ జని రిపు నృపులయందు
దగిలి సామాద్యుపాయంబు లొగిన సంప్ర
యోగమునఁ జేసి వర్తిల్లుచున్నె చెపుమ.

(నువ్వు శత్రురాజులపై దండెత్తటానికి ముందే సామదానభేదదండోపాయాలను ప్రయోగిస్తున్నావు కదా!)

2_1_54 చంపకమాల వోలం - వసంత

చంపకమాల

వదలక బుద్ధి నంతరరివర్గము నోర్చి జితేంద్రియుండ వై
మొదలన దేశకాలబలముల్ మఱి దైవబలంబుఁ గల్గి భూ
విదిత బలుండవై యహితవీరుల నోర్వఁగ నుత్సహింతె దు
ర్మద మలినాంధ చిత్తులఁ బ్రమత్తుల నింద్రియ నిర్జితాత్ములన్.

(నీ మనసులోని శత్రువులను, ఇంద్రియాలను జయించి, బయటి శత్రువులను జయించాలనే ఉద్దేశంతో ఉన్నావు కదా!)

2_1_53 చంపకమాల వోలం - వసంత

చంపకమాల

బహుధనధాన్య సంగ్రహము బాణశరాసన యోధవీర సం
గ్రహము నిరంతరాంతరుదకంబులు ఘాసరసేంధనౌఘ సం
గ్రహము ననేక యంత్రములుఁ గల్గి యసాధ్యములై ద్విషద్భయా
వహు లగుచుండ నొప్పునె భవత్పరిరక్ష్యములైన దుర్గముల్

(నీ కోటలన్నీ ధనధాన్యాలు, ధనుర్బాణాలు, వీరులు, నీళ్లు, గడ్డి, ఉప్పు, పులుపు, కారం వంటి ఆహారపదార్థాలు, పానీయాలు, వంటకట్టెలు, యంత్రాలు మొదలైనవి సమృద్ధిగా కలిగి దుర్భేద్యాలై ఉన్నాయి కదా!)

2_1_52 ఆటవెలది వోలం - వసంత

ఆటవెలది

దార సంగ్రహంబు ధరణీశ! రతి పుత్త్రఫలము
శీలవృత్త ఫలము శ్రుతము
దత్తభుక్తఫలము ధనము వేదము లగ్ని
హోత్ర ఫలము లనియు నొగి నెఱుంగు

(భార్యను పొందటానికి ఫలం - రతి, పుత్రులు. ధర్మాలను గురించి వినటానికి ఫలం - సచ్ఛీలం. సంపాదించిన ధనానికి ఫలం - దానం చెయ్యటం, అనుభవించటం. వేదాలకు ఫలం - అగ్నిహోత్రాలు)

2_1_51 ఆటవెలది వోలం - వసంత

ఆటవెలది

వార్తయంద జగము వర్తిల్లుచున్నది
యదియు లేని నాఁడ యఖిల జనులు
నంధకారమగ్ను లగుదురు గావున
వార్త నిర్వహింపవలయుఁ బతికి.

(ప్రపంచం వార్త మీదే నడుస్తున్నది. అది లేకుంటే ప్రజలు అంధకారంలో మునిగినట్లే. కాబట్టి ప్రభువు వార్తను బాగా నడపాలి.)

2_1_50 కందము వోలం - వసంత

కందము

వెలయఁగ విద్వజ్జన ము
ఖ్యులతోడ నశేషధర్మకుశలుఁడ వయి యి
మ్ముల లోక వ్యవహార
మ్ములు దయఁ బరికింతె నిత్యమును సమబుద్ధిన్.

(రోజూ పండితులతో కలిసి లోకవ్యవహారాలు విచారిస్తున్నావు కదా!)